MES LAB MKT
Sự Đa Dạng và Thách Thức Trong Ngành Năng Lượng Tái Tạo
Việc chuyển đổi từ nguồn năng lượng hóa thạch sang năng lượng tái tạo là một xu hướng quan trọng tại Việt Nam, nhằm đảm bảo nguồn cung bền vững và giảm phát thải khí nhà kính. Quy hoạch điện VIII đề ra mục tiêu ambisious với tỷ lệ năng lượng tái tạo chiếm 67,5 – 71,5% đến năm 2050. Nhiều doanh nghiệp hàng đầu như Bamboo Capital (BCG), Cơ điện lạnh, Điện Gia Lai, Sao Mai, PC1, Hà Đô, Trường Thành, Gelex, Trung Nam, Xuân Thiện, BIM Group, T&T Group, Xuân Cầu đang tích cực đầu tư vào sản xuất điện từ nguồn tái tạo.
Trong số các doanh nghiệp niêm yết, Bamboo Capital, với quy mô lớn nhất, chiếm 2,2% thị phần, Trung Nam dẫn đầu mảng năng lượng tái tạo với 7%, tiếp theo là Xuân Thiện (5,3%), BIM Group (1,8%), T&T (1,2%), và nhiều doanh nghiệp khác. Tuy nhiên, bức tranh ngành này không chỉ là thành công mà còn phản ánh sự đa dạng trong hiệu suất kinh doanh và thách thức về tài chính.
BCG, mặc dù hoàn thành khoảng 26% kế hoạch doanh thu và lợi nhuận, nhưng mảng năng lượng (BCG Energy) đang là điểm sáng với danh mục dự án đa dạng. Nhà máy điện mặt trời Phù Mỹ đánh dấu sự vận hành của toàn bộ nhà máy công suất 330 MW này. Trong khi đó, Hà Đô ghi nhận giảm 42% và 81% về doanh thu và lợi nhuận quý II/2023, chủ yếu do doanh thu bất động sản suy giảm. Năng lượng tiếp tục là mảng đem lại doanh thu chính cho Tập đoàn.
Tập đoàn Năng lượng Tái tạo Trung Nam, mặc dù là nhà đầu tư lớn nhất, nhưng gặp khó khăn về tài chính, phải khất nợ 1.500 tỷ đồng trái phiếu do khó khăn về dòng tiền. Xuân Thiện, nhà đầu tư lớn thứ hai, đối mặt với khó khăn trong mảng năng lượng, khi một số công ty con báo lỗ hoặc có lợi nhuận sụt giảm mạnh trong năm 2022.
Bức tranh đối lập của ngành năng lượng tái tạo ở Việt Nam không chỉ phản ánh xu hướng chuyển đổi quan trọng, mà còn đặt ra thách thức nhu cầu cải thiện cơ chế giá và hạ tầng ngành điện để hỗ trợ sự phát triển đa dạng của các doanh nghiệp trong lĩnh vực này.
Trông chờ “cú huých” chính sách
Kết quả kinh doanh đa dạng của các doanh nghiệp năng lượng tái tạo phản ánh sự ảnh hưởng từ nhiều yếu tố, bao gồm cả những thách thức mà chính doanh nghiệp phải đối mặt và những vấn đề hệ quả từ điều kiện môi trường kinh doanh chung.
Trong khi thị trường bất động sản đóng băng và chi phí vốn tăng cao tạo ra áp lực chung cho nhiều doanh nghiệp, thì nhóm doanh nghiệp như Trung Nam và Xuân Thiện đối mặt với khó khăn đặc biệt về dòng tiền. Trong tình cảnh này, BCG đã khôn khéo sử dụng nguồn vốn giá rẻ từ nước ngoài để hỗ trợ cho các dự án năng lượng tái tạo của mình. Hai khoản giải ngân lớn 31,6 triệu USD và 77,5 triệu USD từ ngân hàng Singapore đã giúp BCG giải quyết một phần thách thức tài chính.
Tuy nhiên, với các doanh nghiệp điện tái tạo, nhất là trong mảng điện gió, việc đạt lợi nhuận đã gặp nhiều khó khăn. Những dự án không kịp thời hoàn thành giai đoạn thử nghiệm và chuyển sang giá chuyển tiếp mới đều phải đối mặt với áp lực tài chính đặc biệt lớn. Chính vì vậy, cơ chế giá và hệ thống truyền tải điện trở thành những “điểm nghẽn” lớn nhất, theo đánh giá của các chuyên gia như ông Trương Quang Bình.
Vấn đề cơ bản nằm ở cơ chế giá và chính sách thu mua điện. Ông Bình nhấn mạnh rằng cần phải có sự hài hoà lợi ích giữa Nhà nước và nhà đầu tư, để doanh nghiệp không phải chấp nhận bán điện với giá chuyển tiếp thấp hơn giá FIT, khiến cho việc kinh doanh trở nên khó khăn.
Dù dự báo năng lượng tái tạo sẽ tăng 23% về sản lượng trong năm 2023, nhưng sau đó sẽ giảm về 2% trong năm 2024. Công ty Chứng khoán VNDirect chỉ ra rằng, triển vọng thực sự của ngành năng lượng tái tạo không chỉ nằm ở việc cải thiện sản lượng mà còn đòi hỏi sự phát triển đúng hướng của các dự án, điều mà hiện tại vẫn chưa xảy ra do những rắc rối về chính sách giá. Điều này làm nổi bật sự cần thiết của việc điều chỉnh và hoàn thiện cơ sở hạ tầng và chính sách để tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển bền vững của doanh nghiệp năng lượng tái tạo.
