Trong bài viết OE/DM#01, chúng ta đã cùng nhìn nhận những “nỗi đau” và áp lực mà mô hình gia công OEM thuần túy mang lại: biên lợi nhuận mỏng, sự phụ thuộc, rủi ro cao và cuộc cạnh tranh khốc liệt về giá. Rõ ràng, việc tiếp tục đi theo lối mòn này ngày càng trở nên kém bền vững. Vậy đâu là “lối thoát”? Đó chính là hành trình dịch chuyển lên các nấc thang giá trị cao hơn – trở thành nhà sản xuất tự chủ thiết kế (ODM) và xa hơn nữa là làm chủ thương hiệu (OBM). Đây không chỉ là sự thay đổi về mô hình, mà còn là cuộc cách mạng về tư duy, từ “làm thuê” sang “làm chủ”.
ODM và OBM là gì? Hiểu đúng để đi đúng hướng
Để bắt đầu hành trình chuyển đổi, điều quan trọng là phải hiểu rõ đích đến:
ODM (Original Design Manufacturing):
Ở mô hình này, doanh nghiệp không chỉ sản xuất theo bản vẽ có sẵn. Thay vào đó, bạn chủ động nghiên cứu, thiết kế và phát triển sản phẩm dựa trên sự thấu hiểu thị trường và năng lực công nghệ của mình. Sản phẩm hoàn chỉnh (về mặt thiết kế) sau đó được chào bán và sản xuất cho các thương hiệu khác dưới tên của họ. Nói cách khác, bạn bán cả “chất xám” thiết kế lẫn năng lực sản xuất.
OBM (Own Brand Manufacturing):
Đây là cấp độ cao nhất trong chuỗi giá trị sản xuất. Doanh nghiệp hoàn toàn tự chủ từ khâu R&D, thiết kế, sản xuất, xây dựng thương hiệu, marketing đến phân phối sản phẩm mang tên mình ra thị trường. Bạn kiểm soát toàn bộ quy trình và hưởng trọn vẹn giá trị tạo ra.
Vì sao phải hướng tới ODM/OBM? Lợi ích vượt trội không thể bỏ qua
Việc chuyển đổi sang ODM/OBM không chỉ là một lựa chọn, mà ngày càng trở thành yêu cầu cấp thiết để doanh nghiệp bứt phá và phát triển bền vững, bởi những lợi ích rõ ràng:
- Thoát bẫy giá, tăng lợi nhuận: Bạn bán năng lực thiết kế, giải pháp sáng tạo – những thứ có giá trị cao hơn nhiều so với chỉ bán sức lao động gia công. Biên lợi nhuận được cải thiện đáng kể.
- Nâng cao năng lực cạnh tranh bền vững: Sản phẩm độc đáo, khác biệt do chính bạn tạo ra sẽ khó bị sao chép hơn. Bạn cạnh tranh bằng giá trị, không chỉ bằng giá cả. Đây là lợi thế cạnh tranh thực sự trong dài hạn.
- Chủ động “cuộc chơi”: Tự quyết định danh mục sản phẩm, lộ trình công nghệ, thị trường mục tiêu. Không còn cảnh bị động chờ đợi đơn hàng hay phụ thuộc vào ý muốn của khách hàng OEM.
- Xây dựng thương hiệu riêng (với OBM): Thương hiệu là tài sản vô hình quý giá, là nền tảng cho sự tăng trưởng và tạo dựng niềm tin nơi khách hàng, đối tác.
- Nâng tầm đội ngũ kỹ sư và thu hút nhân tài: Môi trường làm việc sáng tạo, thách thức hơn sẽ giúp giữ chân và thu hút nhân sự R&D giỏi, tạo điều kiện để họ phát huy tối đa năng lực, đóng góp giá trị lớn hơn và nhận được mức đãi ngộ xứng đáng hơn.
Chìa khóa chuyển đổi: Xây dựng nền tảng R&D và năng lực phát triển sản phẩm bài bản
Tham vọng chuyển đổi sang ODM/OBM sẽ mãi chỉ là khẩu hiệu nếu doanh nghiệp không xây dựng được năng lực cốt lõi vững chắc từ bên trong. Đây là một quá trình đầu tư chiến lược, đòi hỏi sự tập trung và phương pháp đúng đắn, chứ không phải là chi phí phát sinh.
1. Đầu tư R&D chiến lược, không phải “chữa cháy”:
R&D trong doanh nghiệp sản xuất không đơn thuần là bộ phận kỹ thuật đi sửa máy móc hay khắc phục sự cố. Đó phải là hoạt động có kế hoạch, có tầm nhìn dài hạn, gắn liền với chiến lược kinh doanh và mục tiêu cuối cùng là tạo ra những sản phẩm thành công trên thị trường. R&D cần được *tổ chức* một cách khoa học, có mục tiêu đo lường rõ ràng, tránh tình trạng đầu tư dàn trải, lãng phí nguồn lực vào những việc không tạo ra lợi thế cạnh tranh.
2. Quy trình phát triển sản phẩm (PTSP) khoa học:
Hãy nói không với cách làm “mò mẫm”, “thử và sai” đầy rủi ro và tốn kém. Thành công đến từ việc áp dụng một quy trình phát triển sản phẩm bài bản, logic, đã được kiểm chứng qua thực tế. Quy trình này thường bao gồm các bước cốt lõi: Xác định cơ hội (thị trường cần gì?) -> Phát triển ý tưởng (sản phẩm là gì?) -> Lập kế hoạch (làm như thế nào, nguồn lực ra sao?) -> Phát triển Concept (hiện thực hóa ý tưởng dựa trên nhu cầu người dùng) -> Thiết kế chi tiết (kỹ thuật, công nghiệp, sản xuất) -> Thử nghiệm và Đánh giá -> Chuẩn bị sản xuất hàng loạt.
3. Phương pháp luận hiện đại:
Để quy trình PTSP vận hành hiệu quả, cần ứng dụng các công cụ tư duy và quản lý tiên tiến:
- Design Thinking: Triết lý đặt khách hàng làm trọng tâm, giúp thấu hiểu sâu sắc nhu cầu (ẩn và hiện), từ đó đảm bảo bạn “làm đúng sản phẩm” (Do the right thing) mà thị trường thực sự cần.
- Agile/Scrum & “Tiger Teams”: Phương pháp quản lý dự án linh hoạt, giúp tăng tốc độ phát triển, duy trì sự tập trung cao độ của đội ngũ, thích ứng nhanh với thay đổi và “làm sản phẩm đúng cách” (Do things right) một cách hiệu quả nhất. Cách làm này có thể rút ngắn đáng kể thời gian đưa sản phẩm ra thị trường.
4. Thấu hiểu thị trường và làm chủ công nghệ:
Một kỹ sư R&D/PTSP giỏi không chỉ biết “làm thế nào” (HOW) mà quan trọng hơn là phải hiểu “tại sao” (WHY) lại làm như vậy. Điều này đòi hỏi khả năng liên tục cập nhật xu hướng thị trường, phân tích đối thủ cạnh tranh và nắm bắt các công nghệ mới để đưa ra những quyết định chiến lược về sản phẩm.
5. Xây dựng văn hóa đổi mới sáng tạo:
Ban lãnh đạo cần tạo dựng một môi trường làm việc khuyến khích sự sáng tạo, chấp nhận những thử nghiệm có kiểm soát và trao quyền cho đội ngũ R&D/PTSP để họ dám nghĩ, dám làm.
Meslab Dong-Han: Đồng hành xây dựng năng lực cốt lõi
Việc xây dựng toàn bộ nền tảng năng lực R&D và PTSP như trên là một thách thức lớn, đòi hỏi kiến thức chuyên sâu, kinh nghiệm đa dạng và một lộ trình bài bản. Đây chính là lúc vai trò của các đơn vị tư vấn chuyên nghiệp trở nên quan trọng.
Meslab Dong-Han, với bề dày gần hai thập kỷ hình thành từ cộng đồng kỹ thuật lớn mạnh đến hệ sinh thái R&D-Đổi mới sáng tạo chuyên sâu, cùng kinh nghiệm tư vấn và triển khai thực tế cho hàng loạt tập đoàn, doanh nghiệp sản xuất hàng đầu Việt Nam, tự tin là người đồng hành tin cậy trên hành trình chuyển đổi của bạn.
Chúng tôi không chỉ dừng lại ở việc cung cấp lý thuyết. Meslab Dong-Han tập trung vào việc tổ chức hoạt động R&D, PTSP một cách hiệu quả trong thực tế doanh nghiệp, giúp bạn:
- Thiết lập bộ phận R&D bài bản, hoạt động hiệu quả và “có-tính-thị-trường”.
- Xây dựng và tối ưu hóa quy trình phát triển sản phẩm tinh gọn, phù hợp với đặc thù doanh nghiệp.
- Huấn luyện, nâng cao năng lực cho đội ngũ nhân sự theo phương pháp thực chiến, tập trung vào kết quả.
- Cung cấp các bộ công cụ, tài liệu chuyên khảo độc quyền (như RDI ToolKit) đã được kiểm chứng qua thực tế.
Chuyển đổi từ OEM lên ODM/OBM là hành trình đòi hỏi quyết tâm và đầu tư chiến lược vào năng lực nội tại. Nhưng thành quả mang lại – sự tự chủ, lợi nhuận cao hơn, vị thế vững chắc – là hoàn toàn xứng đáng.
Làm thế nào các doanh nghiệp khác đã vượt qua thách thức và gặt hái thành công trên con đường này? Những bài học thực tế nào có thể áp dụng cho doanh nghiệp của bạn? Mời quý vị đón đọc OE/DM#03: Hành trình vươn lên: Case studies thành công và giải pháp đồng hành từ Meslab Dong-Han.
